“Zelfs al gebeurt het met de beste intenties, dit is door en door fout. Een wetenschappelijke studie heeft uitgewezen dat dergelijke raciaal getinte namen en afbeeldingen een dramatisch effect hebben op het zelfrespect van jongeren die tot die bevolkingsgroep behoren. Nu neem ik aan dat er in België niet veel native Americans wonen, maar Amerikanen die van voetbal houden – zoals mijn zoon – kunnen daar ook mee in aanraking komen. Ik hoop dat die bestuurslui beseffen dat hun logo en mascotte niet minder racistisch zijn dan een blanke in blackface schilderen zoals ze vroeger deden.”

Aan het woord is Suzan Shown Harjo, Amerika’s bekendste voorvechtster van de rechten van native Americans. In maart 2016 vroeg zij dat KAA Gent de indianen zou laten vallen uit het logo en als mascotte.

De club ging daar niet op in. Er werd wel een pagina aan de officiële website toegevoegd waarop de geschiedenis van het logo en de mascotte wordt uitgelegd: alles gaat terug naar een bezoek van de show van Buffalo Bill in 1895. En Squaw Mel werd Buffalo Mel, omdat haar oorspronkelijke naam een seksuele en beledigende term was. Maar de club behield voorts de indianen. En dat kan men in de Verenigde Staten, waar in tijden van verhitte discussies over ‘cultural appropriation’ (culturele toe-eigening), zoiets heel gevoelig ligt, niet begrijpen.

The New York Times wijdt een uitgebreid artikel aan het gebruik van indianen door verschillende grote sportclubs in Europa, met KAA Gent in de hoofdrol, als meest stuitende voorbeeld.

“Beledigend en anachronistisch”

“Jarenlang waren deze teams geïsoleerd van de forse discussie over het gebruik van dit soort beelden in sportteams in de Verenigde Staten, waar critici al lang geleden de praktijk beledigend en anachronistisch achtten.” The Times wijst erop dat er een decennialange trend is waarin duizenden zulke verwijzingen verdwenen zijn uit het Amerikaanse sportlandschap.

“Tegelijkertijd echter verschijnen nieuwe voorbeelden in Europa, waar clubs en fans de mascottes en logo’s door kaleidoscopen van lokale cultuur bekijken en – verwijderd van de geschiedenis die die beelden dragen in Noord-Amerika – hun eigen ideeën hebben gevormd van wat sociaal acceptabel is. Maar deze ideeën worden stilaan uitgedaagd en meer en meer worden teams gedwongen dezelfde vragen over toe-eigening en stereotypering te confronteren.”

Gent annuleert interview

The Times vindt de uitleg op de website van KAA Gent echter duidelijk niet voldoende – “ze merken enkel op dat de club zich bewust is van het publieke debat in de Amerikaanse maatschappij rond het gebruik van stereotiepe beelden en karikaturen” – en probeerde de club te contacteren. “KAA Gent weigerde iemand beschikbaar te maken om het over het onderwerp te hebben, en toen het hoorde dat een reporter een interview had ingepland met Bundervoet (de mascotte, nvdr.), kwam de club tussenbeide en annuleerde het.”

“Door verschillende keren de vraag om te discussiëren over het gebruik van beelden met native Americans te weigeren, heeft KAA Gent de wens uitgedrukt om een nieuw debat over zijn marketing uit de weg te gaan. Het verwees een reporter door naar de informatie op de website. Maar in een kort telefoongesprek als reactie op meer vragen aan de club, legde Wim Beelaert, coördinator van de KAA Gent Foundation, het standpunt van de organisatie uit dat terwijl zulke logo’s misschien inderdaad beledigend zijn in de Verenigde Staten, ze dat niet zijn in België.”

Beelaert wordt geciteerd: “Wij hebben geen historische schuld tegenover de gemeenschap van de native Americans. Wij hebben geen natuurlijke schuld tegenover de gemeenschap van de native Americans. En ik denk dat die twee dingen anders zijn in de Verenigde Staten. Dat is wat we bedoelen als we zeggen dat wij in een andere historische en culturele context werken.”

“Zich verkleden als indiaan is altijd fout”

Maar volgens Harjo heeft geen enkele club het recht om een indiaan als mascotte te gebruiken, omdat dat haar volk op dezelfde plek zet als dieren en niet-menselijke wezens. Ook Paul Chaat Smith, een schrijver en curator van het National Museum of the American Indian die in het artikel aan het woord wordt gelaten, zegt dat volgens hem “zich verkleden als indianen zo goed als altijd een fout is”.

“Tenminste één team in Europa heeft de beweging erkend en veranderingen doorgevoerd”, schrijft The New York Times. “Twee jaar geleden kondigden de Streatham Redskins, de oudste ijshockeyclub van Engeland, aan dat ze een nieuwe bijnaam zouden zoeken. Maar de meeste andere clubs hebben, toch zeker voorlopig, geen interesse om hetzelfde te doen.”